Γιατί το αγοράστε «made in USA» του Ντόναλντ Τραμπ θα αποτύχει
Όταν οργισμένοι άποικοι επιβιβάζονταν σε πλοία στο λιμάνι της Βοστώνης για να ρίξουν εκατοντάδες σεντούκια εισαγόμενου τσαγιού στη θάλασσα, δεν συνειδητοποιούσαν ότι δημιουργούσαν μια εκστρατεία μάρκετινγκ που θα διαρκούσε αιώνες.
Το Boston Tea Party ήταν η κορύφωση του “κινήματος κατά των εισαγωγών”, μέσω του οποίου οι άποικοι διαμαρτύρονταν για τη βρετανική κυριαρχία στη βόρεια Αμερική. Για τους πρώτους Αμερικανούς, αυτό το ξέσπασμα οικονομικού εθνικισμού ήταν υπαρξιακό: βοήθησε στη διάδοση της άποψης ότι η Αγγλία ήταν εξωτερικός εχθρός και ενθάρρυνε τη δράση ενάντια στην οικονομική κυριαρχία της. Πιο πρόσφατα, η ιδέα έχει μετατραπεί σε κάτι διαφορετικό: “Αγοράζετε αμερικανικά”.
Έκτοτε, τέτοιες εκστρατείες επαναλαμβάνονται, με λιγότερο “επαναστατικούς” στόχους. Πιο πρόσφατα, ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ απάντησε στην κριτική της χαοτικής δασμολογικής του καμπάνιας λέγοντας ότι η αγορά αμερικανικών αγαθών ενισχύει τη χώρα. Η θεωρία του είναι ο κλασικός προστατευτισμός: οι απεριόριστες ξένες εισαγωγές υπονομεύουν την αμερικανική βιομηχανία, οπότε το να καταστούν τα εισαγόμενα αγαθά λιγότερο επιθυμητά για τους καταναλωτές, με αύξηση των τιμών τους, διασφαλίζει καλοπληρωμένες θέσεις εργασίας στις ΗΠΑ και αναπτύσσει την εγχώρια οικονομία. Η συγκεκριμένη λογική έχει οπαδούς τόσο μεταξύ των Ρεπουμπλικανών όσο και των Δημοκρατικών.
Το ερώτημα εάν οι καμπάνιες Buy American λειτουργούν πραγματικά εξαρτάται από τον ορισμό της επιτυχίας. Ο πιο προφανής δείκτης αποτελεσματικότητας θα ήταν μια διαρκής, έστω οριακή, αντιστροφή των τάσεων κατανάλωσης υπέρ των αμερικανικών προϊόντων. Τα δεδομένα είναι κάπως μπερδεμένα: οι μεγαλύτερες εκστρατείες Buy American εισήχθησαν κατά τη διάρκεια υφέσεων και συνδυάστηκαν με επαχθείς δασμούς στα ξένα αγαθά. Μόλις τελειώνει μια ύφεση, οι εισαγωγές επανέρχονται ταχύτατα στην προηγούμενη τάση τους. Εάν το εθνικιστικό αίσθημα ήταν από μόνο του αρκετό για να αλλάξει τις συνήθειες των Αμερικανών καταναλωτών, θα περίμενε κανείς να το δει να αλλάζει πιο σταθερά, ασχέτως γενικών οικονομικών συνθηκών.
Εμπειρία
Έτερος δείκτης ότι οι καμπάνιες Buy American λειτουργούν θα ήταν η αύξηση του αριθμού των Αμερικανών εργαζομένων στη μεταποίηση ή, τουλάχιστον, η διατήρηση των υπαρχουσών θέσεων εργασίας. Ούτε αυτό φαίνεται να ισχύει. Η ιστορικός Dana Frank προσδιορίζει ως τις δύο μεγαλύτερες εκστρατείες Buy American εκείνες που πραγματοποιήθηκαν τις δεκαετίες του 1930 και του 1980 – εποχές κατά τις οποίες οι ΗΠΑ αιμορραγούσαν σε θέσεις εργασίας στη βιομηχανία. Στη δεκαετία του 1930, το δασμολογικό καθεστώς του προέδρου Χέρμπερτ Χούβερ βάθυνε τη Μεγάλη Ύφεση. Μια σημαντική ανάκαμψη της μεταποιητικής βιομηχανίας δεν συνέβη μέχρι τη μαζική κρατική επένδυση στην Άμυνα, μαζί με την είσοδο των ΗΠΑ στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Πολλά από τα μεταποιητικά κέρδη της εποχής διατηρήθηκαν για δεκαετίες, μαζί με τα υψηλά ποσοστά συμμετοχής σε συνδικάτα στα βιομηχανικά επαγγέλματα, που οδήγησαν σε μια περίοδο άνευ προηγουμένου ανάπτυξης και ευημερίας για τη μεσαία τάξη. Η απασχόληση στην εγχώρια μεταποίηση κορυφώθηκε στα μέσα του 1979, στα 19,6 εκατομμύρια εργαζόμενους. Μετά ήρθε η πετρελαϊκή κρίση, το σοκ του Volcker και ο πόλεμος του Reagan ενάντια στα συνδικάτα. Στις αρχές του 1983, σχεδόν 3 εκατομμύρια από αυτές τις θέσεις εργασίας είχαν εξαφανιστεί. Περίπου οι μισές είχαν επιστρέψει στα μέσα της δεκαετίας του 1980, όταν τελείωσε η ύφεση, ωστόσο οι ΗΠΑ δεν ξεπέρασαν ποτέ ξανά το ιστορικό υψηλό του 1979, μολονότι οι καμπάνιες Buy American μαίνονταν. Η πλημμυρίδα ιδιωτικών επενδύσεων στην αμερικανική βιομηχανία που υποτίθεται ότι θα ακολουθούσε δεν ήρθε ποτέ.
Σε έναν σύγχρονο κόσμο παγκοσμιοποιημένων εφοδιαστικών αλυσίδων, το τι θα χρειαζόταν για να λειτουργήσει μια καμπάνια Buy American γίνεται ακόμη πιο περίπλοκο. Τα αγαθά και οι υπηρεσίες συχνά δεν είναι απλώς ξένα ή εγχώρια: η Delta είναι αμερικανική αεροπορική εταιρεία που πετά με εκατοντάδες αεροπλάνα κατασκευής Airbus, η οποία εδρεύει στη Γαλλία και κατασκευάζει τα αεροσκάφη της σε Ευρώπη και Βόρεια Αμερική. Είναι η πτήση με Delta υπηρεσία made in USA; Η Honda είναι ιαπωνική, αλλά κατασκευάζει το μοντέλο Accord στο Οχάιο – μετράει αυτό;
Σκοπός
Εάν οι καμπάνιες Buy American δεν επιτυγχάνουν τους δηλωμένους στόχους τους, τότε ποιος είναι ο σκοπός τους; Πρώτον, εξυπηρετούν εταιρικά συμφέροντα, παρόλο που συχνά υποστηρίζονται και από πολλούς απλούς ανθρώπους. Δεύτερον, έρχονται σε περιόδους σημαντικών εθνικών κρίσεων. Τα κινήματα Buy American απορρίπτουν ιστορικά όχι μόνο τα ξένα αγαθά, αλλά και ξένους ή μη λευκούς εργάτες, ακόμη και αυτούς που βρίσκονται στο έδαφος των ΗΠΑ. Υπό αυτό το πρίσμα, οι εκστρατείες λειτουργούν: αποσπούν την υπάρχουσα δυσαρέσκεια μεταξύ των εργαζομένων των ΗΠΑ και την αναπροσανατολίζουν μακριά από εκείνους που ασκούν την εξουσία στο εσωτερικό προς μια εξωτερική απειλή. Ξαφνικά, η πιο σημαντική σχέση στην οικονομία της εργασίας δεν είναι μεταξύ εργαζομένων και εργοδοτών, αλλά μεταξύ των Αμερικανών και των ξένων ανταγωνιστών τους.
Κατά τη διάρκεια δεκαετιών, η αμερικανική μεταποιητική βιομηχανία έχει καταρρεύσει, οι ασφαλείς συνδικαλιστικές θέσεις εργασίας της αντικαταστάθηκαν σε μεγάλο βαθμό με πιο επισφαλείς εργασίες υπηρεσιών και φροντίδας. Οι ΗΠΑ είναι βαθιά διχασμένη χώρα όπου ο πλούτος συγκεντρώνεται σταθερά στα υψηλότερα εισοδηματικά κλιμάκια, φαινόμενο για το οποίο αυξανόμενη μερίδα Αμερικανών κατηγορεί τουλάχιστον εν μέρει τους μετανάστες.
Η επιφανειακή λογική του Buy American ήταν πάντα εύκολη λύση για όλο το πολιτικό φάσμα. Η νέα κυβέρνηση Τραμπ απλώς την απογειώνει.